KHÁNG
SINH
Bài viết dành cho cộng đồng và chỉ đề cập
đến bệnh lý tai mũi họng.
Vì sao không nên tự dùng kháng sinh?
Để làm sáng tỏ câu hỏi trên cần trả lời
làm thế nào để dùng kháng sinh cho đúng?
1. Lựa chọn kháng sinh
Có tác dụng đối với vi khuẩn
gây bệnh. Vi khuẩn gây bệnh không phải lúc nào cũng biết chính xác nhưng phải
hướng tới khả năng vi khuẩn nào gây bệnh hay gặp. (vi khuẩn Gr-, Gr +, Kỵ khí,
không đặc hiệu, trong hay ngoài tế bào, nhiễm trùng bệnh cộng đồng hay bệnh viện…).
Có khả năng xâm nhập vào
mô gây bệnh, vào bên trong tế bào nếu cần. Cơ chế tác dụng của kháng sinh, thời
gian tồn tại trong cơ thể, khả năng gây độc, tương tác với các thuốc khác.
Tình trạng người bệnh:
Sinh lý (trẻ em, người già, phụ nữ có thai), bệnh lý (bệnh lý mạn tính gan, thận,
dị ứng, suy giảm miễn dịch), trình trạng nhiễm trùng của người bệnh (cùng viêm
tai nhưng ở giai đoạn nào, mức độ của giai đoạn đó…)
2. Mục tiêu của dùng
kháng sinh không những điều trị khỏi bệnh mà còn phải sạch khuẩn để tránh tái
phát.
3. Dùng kháng sinh nhiều
hoặc không hợp lý dẫn đến quá trình chọn lọc của vi khuẩn nhằm kháng lại kháng
sinh thông qua các men hoặc sự biến đổi về cấu trúc gen của nó.
4. Không phải cứ ho, sốt,
chảy mũi là dùng kháng sinh vì đa số là do virus gây nên; nếu có dùng kháng
sinh là trong trường hợp bội nhiễm vi khuẩn thường xảy ra ở những ngày sau quá
trình nhiễm virus chứ không từ những ngày đầu do vậy hay mắc phải sai lầm dùng
kháng khi ngay từ những ngày đầu không cần thiết, đến khi cần dùng kháng sinh
thì lại dùng không đủ hoặc đã dừng tại.
5. Cơ chế tác dụng kháng
sinh khác nhau phụ thuộc một loạt yếu tố liên quan đến nồng độ ức chế tối thiểu
đối với vi khuẩn, nồng độ tối đa, tổng liều, dược động học, dược lực học, qua
đó sử dụng cho đúng cách và phương pháp gia tăng tác dụng với từng loại thuốc.
6. Hiệu quả của kháng
sinh phải đánh giá lại sau 48 giờ (khám lại bác sĩ hoặc tự theo dõi theo hướng
dẫn) để quyết định dùng tiếp, thay thuốc hay tăng liều thuốc đang dùng.
7. Việc dùng kháng sinh
phổ rộng cho lợi ích trước mắt nhưng đồng thời tiêu diệt các vi khuẩn có lợi
khác cũng như tăng nguy cơ đề kháng.
8. Dùng kháng sinh tại chỗ
dạng xịt, nhỏ mũi, khí dung làm gia tăng nguy cơ kháng thuốc và tác dụng rất ít
trong điều trị.
9. Dùng kháng sinh còn phải
liên quan đến sự phân bổ vào mô nhiễm trùng (ví dụ viêm tai giữa ứ mủ trong hòm
tai nếu dùng kháng sinh mà tỷ lệ bên ngoài tế bào ít hơn và chủ yếu chui vào
trong tế bào thì không phù hợp).
10. Giá cả và hàng chính
hãng hay không chính hãng cho dù cùng hoạt chất.
Còn rất nhiều thông tin
khác cần cân nhắc trước khi dùng kháng sinh
THÔNG
ĐIỆP
1. Quý vị không nên tự
mua kháng sinh dùng cho bản thân mình và cho người thân.
2. Cần đi khám bác sĩ
chuyên khoa để quyết định có phải dùng kháng sinh không và nếu dùng kháng sinh
thì dùng loại nào và dùng như thế nào.
3. Bác sĩ kê kháng sinh cần
nắm vững những kiến thức nêu trên.